Gedragsverslavingen: Symptomen, oorzaken en behandeling

Naarmate het moderne leven algemener wordt, komen gedragsverslavingen steeds vaker voor. Het internet, mobiele telefoons en andere technologische ontwikkelingen hebben de toegang van mensen tot bepaalde activiteiten vergroot, waardoor het makkelijker is om eraan verslaafd te raken. Hoewel dit soort gedragsverslavingen vaak niet lichamelijk van aard zijn, zoals bij drugs- en alcoholmisbruik, kunnen ze toch net zo destructief zijn en tot een reeks ernstige gevolgen leiden als ze niet worden gecontroleerd.

Gedragsverslavingen die ooit als zeldzaam werden beschouwd of niet eens bestonden, komen steeds vaker voor en sommige, zoals sociale mediaverslaving, worden zelfs gezien als normatieve verschijnselen.

In dit uitgebreide artikel bespreken we de veelvoorkomende verslavingsstoornissen en -gedragingen, hun symptomen, oorzaken en hoe ze kunnen worden behandeld.

Van gokken tot internetgebruik, winkelen en seks, er zijn een aantal verslavende gedragingen die samen gedrags- of procesverslavingen worden genoemd. Hoewel deze activiteiten met mate plezierig en belonend kunnen zijn, wordt het als een gedragsverslaving beschouwd als ze dwangmatig of excessief worden.

Een procesverslaving verschilt van een middelenverslaving omdat het individu geen bewustzijnsveranderende drugs of chemicaliën binnenkrijgt; het beloningssysteem en de paden in de hersenen worden echter nog steeds geactiveerd door dergelijk gedrag.

Gedragsverslaafden worstelen om zich van deze ongezonde gewoonten te onthouden, ondanks dat ze de ernstige gevolgen kennen. Gevoelens van schuld, schaamte en angst zijn standaard, maar worden tenietgedaan door de drang om zich met deze activiteiten bezig te houden.

In het volgende gedeelte worden de overeenkomsten tussen stoornissen in middelengebruik en procesverslavingen in meer detail besproken.

In vergelijking kun je zeggen dat gedrags- en middelenverslavingen weliswaar twee kanten van dezelfde medaille zijn, maar dat de onderliggende samenstelling aanzienlijk verschilt.

Aan de oppervlakte manifesteert verslavend gedrag zich voor elk type verslaving anders; terwijl middelenverslavingen gepaard gaan met lichamelijke afhankelijkheid van drugs of alcohol, berusten gedragsverslavingen meer op psychologische dwang dan op fysiologische behoefte. Gokken kan bijvoorbeeld intense verlangens opwekken, zelfs zonder dat er een tastbaar voorwerp als versterking wordt gebruikt - in tegenstelling tot stoffen als cocaïne, waar daadwerkelijke inname moet plaatsvinden voordat de effecten kunnen worden gevoeld.

In veel gevallen verschilt de bron van deze gedragingen vaak van de gedragingen die worden geassocieerd met traditionele drugsverslaving of alcoholmisbruik: Misbruik van middelen komt vaak voort uit omgevingsfactoren zoals druk van leeftijdsgenoten of sociale normen. Gedragsverslavingen daarentegen komen vaak voort uit diepere geestelijke gezondheidsproblemen.

Bij behandeling voor gedragsverslaving ligt de nadruk meer op het doorbreken van gewoontegedrag. Als iemands verslaving te maken heeft met middelen zoals drugs of alcohol, zal de behandeling zich richten op therapieën die de ontwenningsverschijnselen helpen beheersen en het risico op terugval verminderen.

Dit is geen uitputtende lijst, maar we zullen een aantal voorbeelden bespreken van verslavingsgedrag dat negatieve gevolgen kan hebben voor iemands leven. Er zijn nog andere vormen van dwangmatig gedrag die we in dit artikel misschien niet hebben besproken.

Telefoonverslaving is een alarmerend probleem dat miljoenen mensen wereldwijd treft en het lijkt er niet op dat het afneemt. Mensen worden zo afhankelijk van hun telefoon dat ze niet meer kunnen functioneren en geen dagelijks leven zonder kunnen leiden.

Veel voorkomende symptomen zijn het voortdurend controleren van de telefoon, zich angstig voelen als je de telefoon niet gebruikt en het verwaarlozen van andere aspecten van het leven als gevolg van telefoongebruik. Lichamelijke gezondheidsproblemen zoals vermoeide ogen en nekpijn komen ook vaak voor.

De oorzaken van telefoonverslaving kunnen zijn: sociale druk om verbonden te blijven, verveling en gevoelens van eenzaamheid of angst.

Behandelingsopties variëren afhankelijk van de ernst van de verslaving en kunnen bestaan uit CGT, steungroepen en het stellen van grenzen aan het telefoongebruik. Met de juiste behandelmethoden en ondersteuning kunnen mensen die worstelen met telefoonverslaving weer een balans vinden tussen technologie en het echte leven.

Net als telefoonverslaving is internetverslaving waarschijnlijk een van de meest voorkomende gedragsverslavingen in ons huidige tijdperk. Het is risicovol gedrag dat ook leidt tot veel van de andere verslavingen die we hier bespreken, doorat we nu 24/7 internet hebben. Op het werk, onderweg en thuis wordt deze internetverslaving een steeds grotere uitdaging om onder controle te houden.

Symptomen kunnen zijn: geïrriteerdheid als je het internet niet gebruikt, gepreoccupeerd zijn met gedachten erover, activiteiten verwaarlozen die vroeger leuk waren omdat je te veel tijd online doorbrengt, en gespannen relaties omdat je geïsoleerd raakt van vrienden en familie.

De oorzaken van internetverslaving variëren sterk, afhankelijk van de individuele omstandigheden; een gemeenschappelijke factor is echter een gebrek aan zinvolle sociale connecties offline. Het internet kan voor velen een welkome onderbreking van de werkelijkheid zijn, maar het kan al snel een ongezonde ontsnapping worden.

Succesvolle gedragstherapie kan mensen helpen om hun schermtijd onder controle te houden en offline gezondere activiteiten te ondernemen.

Dit brengt ons bij sociale media, een rijpe broedplaats voor verslaving en al haar bijwerkingen. Of het nu Twitter, Instagram of Facebook is, sociale media kunnen een uitputtende race naar de bodem zijn in termen van vergelijking en gevoelens van ontoereikendheid.

Symptomen van verslaving aan sociale media zijn onder andere het constant controleren van accounts, je angstig voelen als je er niet mee bezig bent, relaties verwaarlozen omdat je aan je scherm gekluisterd zit en moeite hebben met concentreren of aanwezig blijven op andere gebieden van het leven.

De oorzaken zijn vergelijkbaar met die van internetverslaving: slecht gevoel van eigenwaarde, eenzaamheid, verveling, enz.

Daarnaast kan het dopamineshot van likes en shares de constante cirkel van behoefte aan bevestiging van anderen voeden en verder bijdragen aan verslavend gedrag.

Behandeling voor sociale mediaverslaving kan mensen helpen hun triggers te herkennen, gezonde grenzen te stellen met technologie, offline betekenisvolle relaties op te bouwen en betere manieren te leren om met emoties om te gaan zonder afhankelijk te zijn van sociale media.

Dankzij gameconsoles, mobiele games en pc-gaming hoef je niet langer naar een speelhal om je videogame blues te krijgen, het kan allemaal vanuit je luie stoel of mobiele telefoon.

Deze toegenomen toegang tot games heeft een hele nieuwe wereld van verslaving geopend, waarbij gamers zo opgaan in deze andere wereld dat ze andere gebieden van het leven en hun lichamelijke en geestelijke gezondheid verwaarlozen. Games bieden een ontsnapping uit de realiteit in een schijnbaar perfecte wereld waarin mensen een gevoel van identiteit en een doel kunnen vinden dat offline moeilijker te vinden is.

Bovendien begrijpen videogamebedrijven de psychologie van verslaving en ontwerpen ze hun games zo dat spelers verslaafd blijven.

Te lang gamen kan leiden tot problemen zoals slaapproblemen, fysieke gezondheidsproblemen, depressie, sociaal isolement en slechte schoolprestaties.

De behandeling voor videogameverslaving bestaat uit het identificeren van de onderliggende oorzaken, die een gebrek aan bevredigende activiteiten elders in hun leven of een behoefte aan een vlucht uit de werkelijkheid kunnen zijn.

De juiste therapie kan gameverslaafden helpen een gezondere relatie met de digitale wereld te ontwikkelen door hun triggers te identificeren en er beter mee om te gaan, gebruikslimieten in te stellen en offline meer nuttige activiteiten te ondernemen ter vervanging van de uren die ze besteden aan het spelen van games.

Gokverslavingen zijn als een achtbaan die nooit stopt; de ups en downs zorgen ervoor dat mensen verslaafd blijven en terugkomen voor meer. De opwinding van het onbekende en de potentiële meevaller kan te veel worden om te weerstaan, zelfs met de wetenschap dat het "gokhuis" uiteindelijk helaas altijd wint.

Dit soort probleemgedrag bij gokken is al duizenden jaren het geval, maar met het gemak van de vele online goksites waar je uit kunt kiezen, is het gemakkelijker dan ooit om verslaafd te raken.

Een gok-stoornis kan verstrekkende negatieve gevolgen hebben, van financiële ellende door te veel uitgeven of lenen van vrienden en familie tot relatieproblemen. Mogelijke gezondheidsproblemen als gevolg van angst of stress zijn ook waarschijnlijk. Het gevoel van eigenwaarde kan er ook onder lijden en mensen met een gokverslavingsstoornis kunnen ook vatbaar zijn voor vlagen van depressie en schuldgevoel.

Behandeling voor gokverslaving is erop gericht om mensen te helpen weer controle te krijgen over hun leven en financiën, impulscontrole en betere copingvaardigheden te ontwikkelen. Therapie stelt mensen ook in staat om tot de kern te komen van waarom ze in de eerste plaats zijn begonnen met gokken, zodat ze eventuele onderliggende problemen kunnen aanpakken.

De marketeers noemen het 'winkeltherapie' alsof het iets is wat mensen moeten doen om zichzelf beter te voelen, maar voor veel shoppers is het zeker zo dat ze therapie nodig hebben, maar het is niet het soort therapie dat de koop rond maakt.

Winkelverslaving is een impulscontrolestoornis die een roes van plezier veroorzaakt bij het kopen van dingen. Dit gevoel is vaak van korte duur en de cyclus van 'kopen-gebruiken-weggooien' gaat door totdat er ernstige gevolgen zijn - financieel, psychische problemen en relatieproblemen. En dan hebben we het nog niet eens over de stress en depressie die een koopverslaving kan veroorzaken.

We willen niet te neerbuigend doen over het internet, het heeft veel positieve kanten, maar het gemak van online winkelen maakt het verbazingwekkend gemakkelijk voor iemand die zo geneigd is om toe te geven aan zijn verslaving. Levering op dezelfde dag en koop nu, betaal later-opties maken het nog moeilijker om weerstand te bieden.

De behandeling voor shopverslaving is tweeledig: ten eerste psychotherapie om triggers te identificeren en een gezondere houding ten opzichte van het kopen van dingen te ontwikkelen, en ten tweede veranderingen in de levensstijl zoals het instellen van budgetten en het nemen van geldvrije dagen. Om de vicieuze cirkel van de koopverslaving te doorbreken, moet je op een constructievere manier met stress omgaan en deelnemen aan steungroepen om verhalen en ervaringen te delen met andere mensen die soortgelijke problemen hebben.

Deze verslaving is dwangmatig gedrag waarbij iemand pornografie zoekt, bekijkt en masturbeert, vaak met schadelijke of negatieve gevolgen. Symptomen die geassocieerd worden met dit type verslaving zijn onder andere preoccupatie met seksuele gedachten, het verwaarlozen van verplichtingen om porno te bekijken, je schuldig of beschaamd voelen na het bekijken en ontwenningsverschijnselen wanneer je geen toegang meer hebt tot pornografie. In sommige gevallen heeft het zelfs geleid tot juridische gevolgen.

Relatieproblemen en moeilijkheden met intimiteit zijn vaak de gevolgen van pornoverslaving, en sommige verslaafden kunnen lichamelijke veranderingen in de hersenen ervaren, zoals een verminderde gevoeligheid voor genot.

Geestelijke gezondheid, omgeving, de dynamiek van hun gezinsleven en eerdere ervaringen met trauma kunnen allemaal een rol spelen bij pornoverslaving. Toch zullen de redenen van persoon tot persoon verschillen. Therapie kan helpen bij het ontwikkelen van gezonde copingstrategieën om de relatie met pornografie te veranderen.

Een obsessieve drang naar bevestiging, goedkeuring en liefde van anderen kenmerkt dit onaangepaste gedrag. Mensen met een relatieverslaving zoeken dwangmatig naar relaties om gevoelens van leegte of onzekerheid te vermijden. Het individu kan relaties ook gebruiken als een manier om zich geliefd en geaccepteerd te voelen, zelfs als de connecties oppervlakkig of ongezond zijn.

Helaas kunnen deze misplaatste pogingen tot intimiteit leiden tot onbevredigende resultaten en een algehele afname van het gevoel van eigenwaarde.

Tekenen van relatieverslaving zijn het aangaan van meerdere gelijktijdige romantische relaties, moeite hebben met het beëindigen van negatieve relaties, codependent (afhankelijk) gedrag vertonen tegenover partners en zich angstig voelen als ze geen relatie hebben.

De oorzaken van deze aandoening worden meestal in verband gebracht met negatieve ervaringen in de kindertijd, zoals mishandeling, lage eigenwaarde, gebrek aan familiale banden en sociale ondersteuningsnetwerken, depressie en slechte communicatievaardigheden. Naast deze externe invloeden suggereren studies dat een mogelijke genetische aanleg ervoor kan zorgen dat sommige individuen meer geneigd zijn om in verslavende relaties te vervallen.

De behandeling richt zich meestal op het verbeteren van communicatievaardigheden, het ontwikkelen van gezondere relaties met jezelf,  vrienden en familie en het werken aan hechtingsproblemen.

Eetverslaving is een maar al te vaak voorkomende gedragsverslaving waarbij mensen obsessief gefocust raken op bepaalde voedingsmiddelen, vooral die met veel suiker of vet, en het soms onmogelijk vinden om te stoppen met eten nadat ze vol zitten.

Een eetstoornis kan niet alleen leiden tot tal van lichamelijke gezondheidscomplicaties zoals gewichtstoename, diabetes, hartaandoeningen en een hoog cholesterolgehalte, maar ook tot de psychologische last van schuld- en schaamtegevoelens die het gevoel van eigenwaarde aantasten.

Behandelopties voor eetverslaving omvatten therapie om onderliggende psychologische problemen met betrekking tot de stoornis aan te pakken, steungroepen die aanmoediging bieden van anderen die soortgelijke ervaringen meemaken, en veranderingen in levensstijl zoals lichaamsbeweging of een gezonde maaltijdplanning, wat helpt bij het vermijden van voedingsmiddelen die tot de eetstoornis leiden en tegelijkertijd gezondere eetgewoonten bevordert.

Hoewel het zelden voorkomt dat je naar de dokter gaat en deze je voorstelt om niet te sporten, is de realiteit dat voor sommige mensen te veel sporten erger kan zijn dan helemaal niet sporten.

Sportverslaving uit zich bij sommige mensen in een buitensporige en dwangmatige drang om lichamelijk actief te blijven en zichzelf tot voorbij het punt van uitputting te pushen.

De tekenen van een inspanningsverslaving zijn vaak gemakkelijk te missen omdat ze lijken op gezonder gedrag dat gepaard gaat met regelmatige lichaamsbeweging.

Mensen met een inspanningsverslaving voelen vaak een gevoel van euforie als ze sporten en kunnen verslaafd raken aan dat gevoel. Er is een drang om te gaan hardlopen of gewichten te heffen ondanks uitputting of blessures. Sportverslaafden geven vaak voorrang aan hun fitnessregime boven andere activiteiten, zoals socialiseren of zelfs goed eten, waardoor ze vatbaarder zijn voor gezondheidscomplicaties door overbelasting. Ze kunnen zich ook schuldig voelen als ze niet sporten en emotioneel van streek raken als ze een training missen.

De oorzaken worden nog onderzocht, maar het heeft waarschijnlijk iets te maken met het vrijkomen van endorfine tijdens het sporten, negatieve lichaamsbeeldkwesties of zelfs een gebrek aan positieve versterking op andere gebieden van het dagelijks leven.

Om deze verslaving te behandelen, moeten de onderliggende psychologische problemen die eraan ten grondslag liggen, zoals een laag zelfvertrouwen, tot op de bodem worden uitgezocht. Ter vervanging van obsessief sporten kunnen mensen activiteiten of hobby's gaan doen die minder belastend zijn voor het lichaam.

Een complottheorie-verslaving is een gedragsverslaving waarbij iemand gelooft in ongefundeerde complottheorieën en randovertuigingen die niet worden ondersteund door bewijs of feiten. Mensen met deze gedragsverslaving investeren urenlang in het onderzoeken, bespreken en verdedigen van hun overtuigingen - vaak ten koste van het isoleren van zichzelf, zich afzonderen van sociale relaties met familieleden of vrienden die deze opvattingen niet delen.

Het kan een aanzienlijke tol eisen van iemands psychologische welzijn, omdat mensen met een complottheorie-verslaving vaak worstelen met gevoelens van intense angst en een versterkt gevoel van wantrouwen en paranoia ten opzichte van de wereld om hen heen.

Behandeling voor complottheorie-verslaving kan bestaan uit therapie gericht op gezond scepticisme en kritische denkvaardigheden om informatie beter te analyseren voordat je het als waarheid aanneemt.

Het gezegde "te veel van het goede" is treffend als het gaat om gedragsverslaving. Regelmatig sporten of seks en af en toe een gokje wagen op je favoriete team zijn allemaal tamelijk onschuldig, zo niet enigermate bevorderlijk voor onze gezondheid. Toch kan er een omslagpunt komen waarop deze activiteiten contraproductief en zelfs gevaarlijk kunnen worden en behandeling nodig is.

Gelukkig bestaat er een scala aan behandelingsmogelijkheden voor mensen die vechten tegen gedragsverslaving. CGT is vaak de aangewezen optie om denkpatronen die bijdragen aan gedragsverslaving te herkennen en te veranderen. Andere therapieën, zoals psychodynamische therapie of hypnotherapie, kunnen ook effectief zijn.

Steungroepen, gezinstherapiesessies en 12-stappenprogramma's kunnen een onschatbaar inzicht geven in hoe anderen met succes hun verslaving hebben overwonnen en een gezonder leven hebben geleid.

Weggaan uit de huidige omgeving en je inschrijven in een verslavingskliniek kan ook ongelooflijk heilzaam zijn.  Verslavingsklinieken helpen over het algemeen door medische hulp, therapiesessies en activiteiten te bieden waardoor mensen zich op hun herstel kunnen richten.

Miracles Asia is een toonaangevende verslavingskliniek in Thailand en biedt een uitgebreid behandelprogramma voor gedragsverslaving. Met ons ervaren team van medische professionals en een holistische benadering van herstel, is het de ideale plek om je gezondheid en welzijn weer op de rails te krijgen.

Gelegen op het tropische paradijselijke eiland Phuket, reizen cliënten over de hele wereld naar Miracles Asia voor behandeling bij onze recovery professionals van wereldklasse.

Bij Miracles Asia geloven we dat de enige manier om verslaving te bestrijden is door de fysieke en mentale symptomen van de stoornis aan te pakken. Door een gestructureerde omgeving met toegewijde professionals te bieden, willen we cliënten helpen nieuwe copingmechanismen en manieren om met hun emoties om te gaan aan te leren, terwijl we ons richten op veranderingen in levensstijl die zullen leiden tot langdurig herstel.

Als jij of iemand die je kent lijdt aan gedragsverslaving, zoek dan vandaag nog hulp. Bij Miracles Asia zijn we er om je te voorzien van de tools en middelen die nodig zijn om je reis terug naar gezondheid te beginnen.

Neem vandaag nog contact met ons op voor meer informatie over hoe we jou of een dierbare kunnen helpen. We kijken ernaar uit om je te helpen een blijvend herstel te bereiken!